تحقیق : بررسی آسیب های اجتماعی، فردی و تحصیلی کودکان تک والد (تحت سرپرستی مادر)

تحقیق : بررسی آسیب های اجتماعی، فردی و تحصیلی کودکان تک والد (تحت سرپرستی مادر)

(مطالعه موردی یک دبستان پسرانه در شهرستان اسلام شهر)

بسیاری از پژوهشهای مربوط به کودکان معطوف به مدل ساده ای از اجتماعی شدن است که مطابق آن والدین زمینه های لازم را برای کودکان فراهم می کنند تا مهارتهای لازم را برای زندگی در جامعه فرا بگیرند. در این نگاه کودک از دید بزرگسالان تعریف شده است و موجودیت مستقلی ندارد، باید فقط آمادگی لازم را کسب کند تا وقتی بزرگ شد فرد مناسبی برای ایفای نقش در جامعه از آب در بیاید. جامعه پذیر بودن فرایندی در عین حال پیچیده است و کودکان از همین دوره اعضای جامعه ما هستند. آمار فزاینده مسایل کودکان و آسیب های دامنگیرشان همچون کار اجباری، فقر، بزه کاری، فرار از خانه و انواع سوء استفاده های مختلف از کودکان مواردی هستند که وم نگاهی نو را در مورد کودکان می طلبد. کودکان در خانه جامعه پذیر می شوند، در سایه پدر و مادر حمایت می شوند و آموزش و تربیت ابتدایی را در آنجا فرا می گیرند. بواسطه ناتوانی طبیعی کودک بشر تنها محیط امن برای او خانواده است. خانواده تمدن کوچک و نظامی از نقش ها و روابط هست که در ارتباط با هم شکل می گیرند. اخلال در این سیستم اخلال در جامعه را به همراه خواهد داشت. خانواده های تحت سرپرستی مادر از آسیب پذیرترین خانواده ها هستند که در صورت عدم شناخت مسایل و اقدام برای آنها طبیعتا آسیب زا نیز خواهند بود. در این خانواده ها کودکان خود به عنوان قشر ناتوان در چتر حمایتی گروه آسیب پذیر دیگر یعنی ن سرپرست خانوار قرار دارند. در جامعه ما بواسطه تعریف سنتی نقشها و کارکردهای زن و مرد از طرفی و رشد خانواده های تک سرپرست در نتیجه مدرنیته از طرف دیگر این مسئله را بغرنج تر کرده است. ن سرپرست خانوار علاوه بر نقش پیشین خود می بایست نقش مرد خانواده را که غالبا اقتصادی و در بیرون از خانواده است را نیز ایفا کند، اگر چه در سیستمی که نقشها برای مردان طراحی شده و مردان آموزش این کارها را دیده اند جز در مشاغل یدی و دست دوم با صرف وقت زیاد و هزینه اندک جایی برای ن نخواهد بود. این ن در صورت داشتن فرزند یا فرزندانی مسایلشان دو چندان می شود چرا که می بایست وظیفه حمایتی، آموزشی و تربیتی آنها را بر عهده بگیرد. در این پژوهش به بررسی مسایل کودکان این خانواده ها خواهیم پرداخت تا شاید بتوانیم با شناخت بهتر مسایلشان گامی در جهت رفع یا پیشگیری از این گروه آسیب پذیر برداریم قبل از اینکه مسائلشان تبدیل به آسیب های جبران ناپذیری گردد.

پژوهش حاضر بر اساس ضرورت های اجتماعی و فرهنگی تحت عنوان آسیب شناسی کودکان تحت سرپرستی مادر تدوین شده است. کودک و ن سرپرست خانوار هر دو در جامعه مرد محور شدیدا آسیب پذیر هستند و در این پژوهش در ارتباط با هم مطرح شده اند. غالب نظریه پردازان تربیتی و اجتماعی به نقش مهم دوره کودکی  در شخصیت آتی فرد تاکید می کنند. کودکان علی رغم نگاه سابق که موجودیتشان در ارتباط با بزرگسالی تعریف می شدند امروزه به عنوان عضوی از جامعه بدانها نگریسته می شود. آمارهای تکان دهنده جرایم یا بزه کاری کودکان، فرار از خانه، خشونت کودکان و غیره امروزه ضرورت پژوهش های اجتماعی را در همین دوره به خود معطوف کرده است. اجتماعی شدن کودک ابتدا در خانه انجام می شود و نیازها و مسایل او هم در خانه و بواسطه والدین او حل و فصل می شود. حال اگر این جامعه کوچک که به مثابه سیستم عمل می کند یک از اعضا را از دست بدهد کودک به مثابه عضوی که به مراقبه بیشتری نیاز دارد با مسایل جدیدی رو به رو می شود که در صورت بی توجهی بدانها به آسیبهای اجتماعی مبدل می شوند.

بدین منظور جامعه موردی شامل 15 کودک دبستانی که تحت سرپرستی مادر می باشند مورد پژوهش قرار گرفتند . هم کودکان و هم ن دو قشر آسیب پذیر جامعه ما هستند که باید حمایت های لازم از آنها به عمل آید و گرنه باید شاهد ظهور آسیبهای جدی و بحران های اجتماعی باشیم.

تحقیق حاضر از نوع کیفی می باشد که با استفاده از تکنیک های کیفی چون مصاحبه عمیق، مشاهده و گفت وگوهای گروهی داده ها گرد آوری، مقوله بندی و تفسیر شده است. ابتدا عوامل تک والد شدن کودکان در دوسته طلاق و مرگ تقسیم کرده و ویژگیهای هر گروه توصیف شده است. در بخش دیگر به آسیب های فردی، اجتماعی و تحصیلی این کودکان در قسمت های مجزا پرداخته ایم. گوشه های متن مصاحبه که با خود کودکان، دوستان آنها، آموزگار، مربی یا مادر آنها ترتیب داده شده است به همراه توضیحات در قسمت های مختلف تحقیق آمده است. به دیگر عوامل زمینه ساز و موثر در آسیب ها و مسایل کودک همچون تحصیلات مادر، تعداد افراد خانواده و به خصوص علت تک والد شدن و غیره نیز اشاره شده است.